Categorie: Buitenland

Kankerachtige gezwellen: Lymphosarcoma is de naam.

Een van de eerste foto’s van een zieke snoek maakte ik in de herfst van 1983 in de Aland archipel, zeg maar het eilandenrijk tussen Stockholm en Helsinki. Ik was daar op uitnodiging van Rapala en het Finse Ministerie van Export en de reden was tweeledig. Allereerst was het de bedoeling om Rapala export manager Pertti Rautio beter te leren kennen en het Ministerie was geïnteresseerd in namen en adressen van groothandels en hengelsportbladen in Europa en Amerika.

Tekst en fotografie: Jan Eggers

Dit stuk Scherentuin is gekend om de uitstekende mogelijkheden om snoek, baars, zeeforel maar ook kabeljauw en zalm te vangen. Waarschijnlijk waren we er op het verkeerde tijdstip want er moest hard gewerkt worden om per persoon in de dubbele cijfers per dag te komen terwijl men 50 snoeken per dag beloofd had. Omdat het al weer bijna 30 jaar geleden is, kan ik nu wel vertellen wat in die week het beste kunstaas was: de Nils Master Invincible. Ik heb Pertti daar regelmatig aan herinnerd als we ergens viste en de dreggen van het Rapala kunstaas kaal bleven. Maar goed, daar gaat het nu niet over en over naar die eerste foto waarop Pertti een snoek met behoorlijk gezwel vast houdt. Het leek op een gezwel dat was open gebarsten en ook kwam er een soort bloed uit.

We vingen nog meer snoeken met vaak zelfs meerdere en ook grotere kankergezwellen, zoals we ze noemden,  op hun lijf. Er werd me verteld dat deze ziekte onregelmatig voorkwam en er soms jaren waren waarin je heel veel van deze smerig uitziende snoeken ving. Bij terugkomst in Helsinki bezocht ik nog Dr. Lauri Koli, de snoekprofessor van Finland van wie ik al een jaar of 4 kanjersnoekinfo kreeg en die vertelde me dat het hier ging om de ziekte Lymphosarcoma.

Hij vertelde me dat deze ziekte vooral in het brakke water van de Oostzee voorkomt en er jaren zijn dat10 tot wel 21 % van de snoekpopulatie er mee besmet is. Een bepaald type C-virus schijnt de boosdoener te zijn. De gezwellen  ontwikkelen zich in de herfst en winter en kunnen dan in de zomermaanden weer verdwijnen. De gezwellen komen zowel op de flanken, de vinnen, de kop en op en in de bek voor. We nemen aan dat een snoek met een enorm gezwel in de bek een kleinere kans heeft om deze ziekte te overleven dan een soortgenoot waar een klein gezwel bij de staart zit. De raad die ik nog kreeg was: “zet ze maar terug”, en dat zegt een Fin die graag snoek eet niet snel.  In de 30 jaar na de vangst van deze eerste snoek met Lymphosarcoma heb ik er nog heel wat meer gevangen, zowel in Scandinavië als Noord-Canada en volgens mij ook een in Nederland.

Meer informatie uit een fantastisch goed boek.
Nu doet het vreemde geval zich voor dat ik toch langzamerhand heel wat foto’s van Nederlandse en Belgische snoeken met tennisbal grote tumoren ontvangen heb. Maar die zien er anders uit dan de zieke snoeken uit de Scherentuin. Toen ik die eerste vaderlandse patiënten met dichte en opengesprongen tumoren zag, was er nog geen Internet waarop ik kon googelen om uit te vinden wat hier aan de hand was. Gelukkig kon ik in 1997 het boek “PIKE, biology and exploitation” van John F. Craig kopen. Een zeer wetenschappelijk boek met bijna 300 pagina’s wetenschappelijke informatie over mijn vriend snoek en zijn familie. Ik vond daar heel veel informatie over de virussen, bacteriën  en schimmels die de nodige ellende in de Esox familie kunnen veroorzaken. Helaas staan er geen foto’s van snoeken in die aan een bepaalde kwaal lijden maar de beschrijving is zo goed dat ik kon uitvogelen waaraan de snoeken waarvan ik foto’s had leden. De verschillende Nederlandse snoeken  met grote gezwellen, zowel onderhuids als open gebarsten, leden aan het Esox sarcoma virus dat voor een witachtige kankergezwel zorgt als het open barst. Dit kankervirus type C komt zowel in Europa als Noord Amerika voor en watervervuiling is een belangrijke factor bij het ontstaan en verspreiding van dit virus.

John Craig merkt terloops nog op dat deze zieke, geïnfecteerde snoeken zonder aarzelen het aangeboden aas, zowel kunstaas, dood aas als levend aas, pakken en nog behoorlijk strijd leveren. Dit is dan vooral het geval in het eerste stadium van de ziekte. Persoonlijk heb ik diverse keren snoeken met bovenstaande tumoren gevangen die in slechte tot zeer slechte conditie waren. Zeer vermagerd, meestal voorzien van de nodige parasieten zoals bloedzuigers op de huid en van een echte dril was dan geen sprake. Komt dan wel de vraag: wat doe je met zo’n snoek in slechte conditie? Ik ken collega’s die de patiënt met een forse tik op de kop uit zijn lijden verlossen. Zelf ben ik van mening dat Moeder Natuur dat zelf maar moet regelen en ik zet de snoek dus terug. Dan ben je in de meeste gevallen volgens de Visserijwet niet in overtreding want anno 2013 moet gelukkig in de meeste wateren de snoek meteen levend teruggezet worden. IK weet echter van een geval van een zeer zieke snoek dat ik hem na het vangen meteen uit zijn lijden heb verlost. Dat gebeurde in Canada bij het Grote Slavenmeer, de beste stek ter wereld voor grote snoek die ik ken, en laat ik meteen maar over gaan naar deze snoek vol rode vlekken en schimmel.

Een bacterie is de boosdoener
IK weet niet of de benaming “rode vlekken ziekte” een gangbare Nederlandse naam of vertaling is voor de ook hier voorkomende “red sore disease” en de wetenschappelijke naam is Cuma scuki. Volgens het boek van Craig zijn de wetenschappers het nog niet eens welke bacterie de dader is. En ach, wat maakt het ons snoekvissers uit of het Aerobacter cloacae of Pseudomonas fluorescens is? Feit is gewoon dat niemand het prettig vindt om zo’n snoek vol rode vlekken waar het bloed uit komt of die onder een wollige deken van grijze schimmel zit, te onthaken.

Men heeft uitgedokterd dat stress bij de snoek een belangrijke factor kan zijn bij het ontwikkelen van deze ziekte. Ik moet dan vaak denken aan een te krap leefnet vol met grote brasems of een snoek die voor b.v. een fotosessie te lang uit het water is en dan zie je eerst het bloed door de staartvin komen, daarna uit de andere vinnen en tenslotte komen er ook rode plekken door de schubben heen op de flanken. Ik vraag me nu af of zo’n gestreste snoek die wordt teruggezet erg vatbaar is voor deze ziekte en of de bacteriën en schimmels er meteen op af gaan. Van mijn aasvissen uit een ver verleden wist ik dat ze bij een verkeerde behandeling bij het onthaken met droge handen, op de grond vallen en dan vooral bij hoge watertemperatuur in no time onder de schimmel zaten en snel de geest gaven.

Dat stress wel degelijk een negatieve rol speelt bij deze huidziekte, komt tot uiting bij het genezen van grote wonden bij snoek waarbij stress zeer waarschijnlijk geen rol speelt. Ik bedoel de jaarlijkse situatie waarbij de hormonen een grote rol spelen: de paaitijd. Het is een bekend feit dat de snoeken elkaar in die periode behoorlijk kunnen beschadigen en als ik in het voorjaar met beroepsvisser Ate Lageveen mee ging fuiken ophalen, kwamen we heel  wat snoeken vol schuurplekken, wonden en andere littekens tegen. Deze liefdes verwondingen heelden snel want ik de zomer leek alles weer normaal. Ik ben heel vaak, 19 keer heb ik uitgerekend, begin juni naar het noorden van Canada gereisd om daar net na het verdwijnen van het ijs en dus ook kort na de paaitijd op zeer actieve snoeken te vissen. Dan kwam je regelmatig snoeken met liefdesbeten en kapotte rode ruggen tegen. Waarom juist kapotte ruggen? Gewoon omdat na een strenge winter, het ijs in Great Slave Lake wordt 2 meter dik, de snoeken gewoon onder het ijs paaien en dan op de ondiepe stekken met hun rug tegen de onderkant van het ijs schuren. Voor de liefde moet je wat over hebben niet waar… Deze snoeken vechten als leeuwen en hebben nog het voordeel dat in het nog zeer koude water de bacteriën en schimmels hun gemak houden.

Ik ga er een eind aan maken, er zijn nog meer ziektegevallen bekend en die komen dan een volgend keer weer aan de beurt. Ik hoop niet dat jullie van deze niet al te smakelijke foto’s nachtmerries krijgen, mocht je zelf nog zo’n zieke snoek op de foto gezet te hebben, dan hoop ik dat je die naar ondergetekende stuurt want wie weet komt er daardoor een extra aflevering van deze serie. De foto’s mogen naar: Jan Eggers, alvast bedankt!

Jan Eggers

De volgende artikelen van Jan Eggers op roofvisweb staan hieronder!
Deel 1: De Esox familie kent vele vreemde snoe(k)shanen
Deel 2: Nog meer vreemde snoe(k)shanen
Deel 3: Nog meer vreemde snoe(k)shanen, fossielen

Al meer dan 30 jaar verzamel ik gegevens van grote snoeken boven de 18kilo en de BIG Pike List bevat inmiddels ruim 1100 van die kanjers. Naast een archief met duizenden foto’s van volslanke snoekgroetmoeders heb ik in de loop der jaren ook veel informatie en foto’s van vreemd uitziende snoeken verzameld. Ik vind het eerlijk gezegd zonde om de foto’s en verhalen van al deze vreemde snoe(k)shanen in mijn archief te laten sluimeren. Diverse keren had ik me voorgenomen om te beginnen met een serie artikelen over dit onderwerp maar als het dan zover was, ging ik toch weer liever met de spinhengel de polder in.

Tekst en foto’s: Jan Eggers

Ja, dat vind ik het grote voordeel van gepensioneerd zijn: je kunt gaan vissen als je zin hebt. Deze 15^e januari kan ik het struinen in de polder vergeten want alle poldersloten zijn dichtgevroren en de vooruitzichten zijn dat het de komende weken blijft vriezen. Dus geen excuses meer om niet te beginnen met het eerste artikel over de buitenbeentjes van de familie der snoekachtige.

Esox lucius heeft 5 echte familieleden
Het lijkt me verstandig om eerst de gehele familie van de Esocidae even voor te stellen en dan begin ik met de kleinste exemplaren die voor de sportvisserij minder van belang zijn dan de groter groeiende familieleden. We vinden alleen op het Noordelijk Halfrond leden van de snoekfamilie en dan vooral in Canada en het noorden en oosten van de USA.

De redfin pickerel, Esox americanus americanus wordt niet groter als ca. 30 cm en speelt als sportvis geen belangrijke rol Dat geldt ook voor de grass pickerel, Esox americanus vermiculatus die maximaal 38 cm lang kan worden. Ze bewonen hetzelfde gebied als de redfin pickerel en kunnen met elkaar de liefde bedrijven hetgeen weer resulteert in net iets anders uitziende hybriden. Meestal denken de sportvissers die een van bovenstaande pickerels vangen dat ze een jong snoekje aan de haak hebben. Nummer 3 van de snoekfamilie is de chain pickerel, Esox niger, en vroeger zei ik altijd dat dit de enige snoek is die naar een Nederlandse hengelsportjournalist genoemd is. Wie? De inmiddels overleden Kees Ketting.

Deze kettingsnoek kan een lengte van maximaal 75 cm bereiken en is daarmee interessanter voor de sportvisser dan zijn kleinere familieleden. Ook deze Esox niger heeft er geen problemen mee om met andere familieleden te paaien en zo kunnen er schitterend getekende kruisingen ontstaan van b.v. Esox lucius x Esox niger en als het  goed is, heb ik nog ergens een dia van zo’n korte romance.

De grotere exemplaren
De drie kleinste familieleden heb ik genoemd en nu dus meer informatie over de “grote drie”. Ik kan veel A-viertjes vol schrijven over onze eigen snoek, Esox lucius, maar ga dat niet doen en ik stap meteen over naar een van de meest interessante sportvissen van Canada en de VS: Esox musquinongy, de muskellunge of musky. Deze tot de verbeelding van heel veel roofvissers sprekende snoek kan een lengte van zeker 160 cm bereiken. En als je alle van horen zeggen verhalen geloven moet, halen ze zeker de 2 meter bij een gewicht van 100 pound plus.

Een mystieke vis die er andere gewoontes, zoals het volgen van het kunstaas tot bij de boot, dan onze snoek op na houdt en minder gemakkelijk te vangen is. Vroeger werden vooral de grote exemplaren gedood en opgezet maar door de inzet van Muskies, Inc., vergelijkbaar met onze SNB, is catch & release van muskies nu gemeengoed geworden. Dames muskies willen nog wel eens vreemd gaan met mannetjes snoeken en het eindproduct mag er zijn: de tiger musky. Echt een zeer mooi getekende vis die ook de 50 lb. kan bereiken en geweldig vecht, ik weet het uit persoonlijke ervaring.

Russen in Amerika
Blijft over het 6^e familielid en daarvoor moeten we naar het Oosten van Rusland en Mongolië want daar vinden we de machtige Amur rivier met de Esox reichertii oftewel de amur snoek. Wie een reis naar deze uithoek van de wereld te inspannend vindt, kan deze snoek die zeker 120 cm lang kan worden, ook vangen in de USA. En wel in het bijzonder in het Glendale Lake in de staat Pennsylvania. In de 60er jaren van de  vorige eeuw vond er een uitwisseling van vissoorten plaats tussen Rusland en de USA. Soorten zoals largemouth bass en chinook zalm gingen naar Rusland en een van de soorten die naar Pennsylvania gingen was deze amur snoek. Ze hebben ook hetzelfde model als de andere snoeken maar een heel andere tekening, ik denk dan aan een zeeforel. Deze geëmigreerde Russen deden het goed in Glendale en binnen 10 jaar werden de eerste exemplaren boven een meter gevangen en erkend als wereldrecord.

Ook werden er vreemdsoortige snoeken gevangen en bij nader onderzoek bleken dat afstammelingen van een vrouwelijke Esox lucius en een mannelijke Esox reichertii. In Rusland wordt deze amur snoek vooral tijdens het ijsvissen gevangen en het is nog altijd een van mijn droomwensen om deze schitterend getekende rover te vangen. Dat zal wel een droom blijven want na diverse trips naar het noorden van Rusland ben ik huiverig geworden om met die oude vliegtuigen en helikopters te vliegen.

Tenslotte nog dit.
Tot zover de basisinformatie over de 5 andere familieleden van onze snoek. Ik weet inmiddels dat deze snoeken met elkaar te kruisen zijn en dat het zelfs mogelijk is dat de kruisingen, hybriden met een duur woord en bastaards met een minder leuk woord, vruchtbaar kunnen zijn. Zo worden momenteel in Amerika kunstmatig eitjes van muskies bevrucht met hom van onze snoek, daar northern pike genoemd, en deze nakomelingen, tiger muskies zoals ik al eerder meldde, worden uitgezet in wateren met te weinig roofvissen. Omdat deze tigers over het algemeen niet voortplanten, kan men de populatie veel beter controleren en in de hand houden. Vergelijk maar met het uitzetten van graskarper in ons landje.

Naast de hybriden zijn er ook nog de afwijkende vormen zoals we die ook bij de mensen en dieren vinden. Er zijn albino snoeken en muskies, net als bij forellen en zalmen zijn er snoeken met mopskoppen. Blinde snoeken kunnen toch een behoorlijke lengte bereiken en zijn meestal heel zwart van kleur. En zo kan ik nog wel even doorgaan maar doe dat niet want deze informatie bewaar ik voor een volgende aflevering vol met vreemde snoe(k)shanen. Nog effe geduld.

Jan Eggers